تاریخچه گاز مایع

سابقه استفاده از گاز مایع در جهان به اوایل قرن بیستم می رسد. گاز مایع برای اولین بار در آمریکا بوسیله (Riverside Oil Company) که نه پالایشگاه در اختیار داشت تهیه شد. این شرکت که فروشنده بنزین طبیعی بود متوجه گردید که در تابستان وزن بنزین به نحو قابل ملاحظه ای بر اثر تبخیرات سطحی نقصان می یابد. در سال ۱۹۱۰ به یکی از مهندسین پالایشگاه مأمـــوریت مطالعه در این موضوع داده شد، مهندس نامبرده گازهای تبخیر شده را جمع آوری و تحت فشار مایع نموده و در اولین بار ۲۰۰ گالن گاز مایع بدست آورد و در تابستان ۱۹۱۲ مردی صاحب ذوق برای نخستین بار مصارف خانگی از این گاز را در ایالت پنسیلوانیا شروع نمود.

تاریخچه صنعت گاز مایع در ایران

استفاده از گاز مایع در ایران با آغاز فعالیت شرکت بوتان، شروع شد. تا قبل از آن زمان، گاز مایع حاصل از تصفیه نفت خام پالایشگاه آبادان که حدود ۵ درصد تولیدات آن پالایشگاه بود به دلیل مازاد بودن سوزانده می شد.با ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۳۰ آقای مهندس محمود خلیلی فرصت مناسبی یافت تا به آرزوی قلبی خود که خدمت به مردم و میهن بود جامه عمل بپوشاند. ازاین رو در سال ۱۳۳۲ به اتفاق فرزند خود مهندس محسن خلیلی ، عازم سفری طولانی جهت مطالعه در زمینه صنعت گاز در کشورهای فرانسه و آلمان و انگلستان و آمریکا شدند و آموزش های لازم را از دست اندرکاران صنعت گاز فرا گرفتند. پس از یک سال در حالی که پدر ۴۶ ساله و پسر۲۴ ساله بود، با افکار نو، امیدوار و شادمان از اینکه با تلاش آنها صنعتی نو در کشور پایه گذاری خواهد شد، به وطن بازگشتند و تصمیم گرفتند تأسیساتی براساس فن آوری پیشرفته و صحیح روز ایجاد نمایند. بدین گونه صنعت گاز مایع در ایران برای اولین بار و با تأسیس شرکت بوتان شکل گرفت.

مزایای استفاده از گاز مایع

  • کم خطر بودن گاز مایع از نظر حریق
  • قابلیت کنترل و استفاده همه جانبه
  • راندمان احتراق
  • سهولت حمل و نقل

معرفی گاز مایع

اصطلاح گاز مایع یا گاز پرشده در سیلندر و امثال آن برای محصولاتی بکار می‌رود که شامل هیدروکربن‌های زیر و یا مخلوط آنها باشد:

پروپان، پروپیل ریال بوتان‌ها (ایزوبوتان و بوتان نرمال) و یا بوتیلیت. این هیدروکربن‌ها در فشار و در درجه حرارت معمولی آتمسفریک به صورت گاز می‌باشد، ولی تحت فشار به صور مایع در می آیند که باعث می گردد حمل و نقل آنها آسانتر شود. اگر فشار از روی آنها برداشته شود مجدداٌ به سرعت تبدیل به گاز می‌شوند.

گاز مایع و کلیه هیدروکربن‌ها تشکیل دهنده آن به شدت قابل اشتغال می‌باشند. همین خاصیت است که باعث می‌شود از گاز مایع به عنوان یک سوخت مناسب استفاده شود ولی اگر به طور صحیح بکار برده نشود آن را خطرناک می‌سازد.

غفلت در پیروی از روش‌های صحیح و عدم آشنائی به خواص گاز مایع تا کنون باعث حوادثی شده است که منجر به آسیب دیدن افراد و از بین رفتن اموال گردیده است، هر کس که با گاز مایع سروکار دارد باید آشنائی کلی به خواص و مشخصات گاز مایع داشته و روش‌های صحیح کار با آن را بداند.

منابع تهیه گاز مایع

در ایالات متحده آمریکا، در اوایل گاز مایع را از گاز طبیعی بدست می‌آوردند و این عمل توام با تهیه بنزین طبیعی انجام می‌گرفت. هنوز هم درصد بیشتری از گاز مایع از گاز طبیعی بدست می‌آید ولی امروزه دیگر این تنها منبع تهیه گاز مایع نیست بلکه مقدار زیادی از گاز مایع لازم برای بازار در حال توسعه، در پالایشگاه‌های نفت از هیدروکربن‌های سبک که از تصفیه نفت جدا می‌شود بدست می‌آید.

خصوصیات گاز مایع

گاز مایع که از منابع طبیعی بدست می‌آید بیشتر مشتمل است بر پروپان، ایزوبوتان و بوتان نرمال، ولی قسمت عمده گاز مایع حاصل از عملیات کراکینگ پالایشگاه‌ها عبارت است از پروپیلین (پروپان) و بوتیلین‌ها و علاوه بر آن مقدار کمی اتان، اتیلین، ایزوپنتان و پنتان نرمال نیز ممکن است در آن وجود داشته باشد.

فشار کلی (فشار بخار) مخلوطی از گاز مایع در یک درجه حرارت معین بستگی به درصد و فشار بخار گازهای تشکیل دهنده آن مخلوط را دارد. در ۱۰۰ درجه فارنهایت بوتان نرمال خالص دارای فشاری در حدود ۳۷ پوند بر اینچ مربع و پروپان خالص دارای فشاری در حدود ۱۷۲ پوند بر اینچ مربع می‌باشد. بنابر این مخلوط بوتان نرمال و پروپان در ۱۰۰ درجه فارنهایت بسته به مقدار در صد هیدروکربن‌های تشکیل دهنده آن دارای فشار بین ۳۷ تا ۱۷۲ پوند بر اینچ مربع می باشد.

در عمل گاز مایع تجارتی تنها مخلوطی از بوتان و پروپات نیست بلکه شامل هیدروکربن‌های دیگر که دارای فشار بخار بیشتری هستند از قبیل اتان، اتیلن وپروپیلین. بنابراین بسته به مقدار و نوع هیدروکربن‌ها با فشاری به مراتب بیشتر از ۱۷۳ پوند بر اینچ مربع باشد.
تمام هیدروکربن‌ها تشکیل دهنده گاز مایع سنگین تر از هوا می‌باشند. این موضوع از نظر ایمنی حائز اهمیت زیادی است زیرا اگر گاز مایع مخصوصاً به مقدار آزاد رها شود سعی می‌کند در نقاط گرد و پائین از قبیل زیر زمین‌ها، حوضچه‌ها و سایر فرورفتگی‌های زمین جمع شود و ممکن است قبل از پخش در هوا آتش بگیرد.

گاز مایع عملاً بدون رنگ و بدون بو است و لذا با آن ماده بوداری اضافه می‌نمایند تا در صورت نشت بتوان وجود آن را در هوا به وسیله استشمام احساس نمود.

Copyright - ButaneCo. 2021 ©